سفر به دل تاریخ شرق ایران

تنگه واشی یا تنگه ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در مسیر جاده هراز پشت تونل وانا قرار دارد. کلمه واش، در زبان مازندرانی، به معنای چمن و تنگه واشی به معنای تنگه‌ای دارای دشت چمن است. این مکان شامل دو تنگه است که تنگه اول به «واشی» و تنگه دوم به «سا» معروف است. در انتهای تنگه دوم آبشاری با ارتفاع ۱۵ متر قرار دارد. مسیر پیاده‌روی از ابتدای تنگه اول طی سه بخش انجام می‌شود. بخش اول: مسیر تنگه اول تا ابتدای دشت ساواشی (حدود ۲۵۰متر) بخش دوم:راهپیمایی دشت ساواشی (حدود ۱۷۰۰متر) بخش سوم:مسیر تنگه دوم تا رسیدن به آبشار (حدود ۸۰۰متر) برای رفتن به تنگه ساواشی در کیلومتری ۲ جاده فیروزکوه-تهران، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی ۱۰ کیلومتر روستای جلیزلند نمایان می‌گردد. این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب‌زمینی و باغات مختلف بنا شده‌است. بعد از عبور از روستا و طی ۴٫۵ کیلومتر در جاده‌ای که میان دشت و در کنار جوی‌های پر از آب زلال، احداث شده، محل پیاده‌روی تنگه ساوشی شروع می‌شود. بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار گرفته که حدود ۲ کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد. این تنگه هم مانند تنگه اول چشم‌نواز است و از دیواره‌های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه‌های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است.

♦ شکل شاه اثری تاریخی است در منطقه لاریجان شهرستان آمل که به دستور ناصرالدین شاه قاجار از شمایل وی و تنی چند از ملازمانش بر دل صخره‌ای بر سر راه جاده تاریخی هراز (تنگه بند بریده) و در نزدیکی چشمه آب معدنی استراباکو، در تاریخ ۱۲۹۵ ه‍. ق حجاری شده‌است ♦ آبشار شاهاندشت بزرگترین آبشار استان مازندران و بلندترین آبشار بلند ایران از نظر مجموع ارتفاع و یکی از آثار ملی کشور در فهرست آثار ملی ایران است. این آبشار در روستای شاهان‌دشت واقع در ۶۵ کیلومتری شهر آمل در بخش امیری قرار دارد و از سمت جاده نسبت به آن دید وجود دارد. این آبشار پرآب، دائمی و عظیم، در جانب جنوبی جاده و رودخانه هراز باشکوهی وصف‌ناپذیر خودنمایی می‌کند؛ از کنار قلعه ملک بهمن بر روی یک‌ کوه هرمی شکل مشرف به روستای شاهان‌دشت به پایین می‌ریزد. در ارتفاعات مشرف به روستای شاهاندشت آبشار اصلی شاهان‌دشت با ارتفاع ۵۱ متر بزرگترین آبشار مازندران به‌شمار می‌رود که این آبشار که دارای سه آبشار متعدد است در مجموعه ارتفاعی در حدود ۱۸۰ متر دارد.

گرمسار غربی‌ترین شهرستان استان سمنان در جوار کویر است. در گرمسار مردمانی با زبان‌های متفاوت درکنار هم زندگی می‌کنند، برخی فارسی زبان و برخی تات‌ زبان هستند؛ همچنین گرمسار را جزیره اقوام نیز می‌نامند، چراکه ۵ قوم مختلف ترک‌ها، لرها، کردها، عرب‌ها و گیلک‌ها درکنار یکدیگر زندگی می‌کند. نام پیشین گرمسار در زمان اشکانیان خواران بوده است؛ چراکه این منطقه نسبت به مناطق اطرافش در زمینی پست‌تر قرار گرفته است. این در حالی است که امروزه گرمسار یکی از مناطق آباد استان سمنان محسوب می‌شود. از قلعه‌ای با بیش از ۳۵۰۰ سال تا معادن نمک، همگی از جاهای دیدنی گرمسار محسوب می‌شوند. از صنایع دستی گرمسار نیز می‌توان به انواع گلیم با طرح‌های سنتی اشاره کرد. این نوع گلیم در میان گردشگران خارجی نیز طرفداران بسیاری دارد.