تنگه هایقر
تنگه هایقر یکی از جاذبههای گردشگری استان فارس و یکی از ژئوپارک‌های ایران است که مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار دارد. این تنگه در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان فیروزآباد و بین شهرهای قیر و کارزین در جنوب غربی جهرم واقع شده‌است. برای رسیدن به تنگه هایقر از شیراز به سمت شهرستان فیروزآباد، تقریباً 111 کیلومتر مسافت را طی کرده و به سمت جاده قیر-فیروزآباد رفته و 37 کیلومتر به سمت جنوب ادامه مسیر دهید از شهرک دستغیب عبور کرده و به دوراهی قیر-هنگام می‌رسید، در سمت راست جاده 10 کیلومتر باید در جاده پر پیچ و خم آسفالت شده به مسیر ادامه داده تا به تابلوی سد هایقر رسیده و در این قسمت از راه باید پیاده به مسیر ادامه خود دهید. برای ورود به تنگه از مسیر ورودی سد به همراه مجوز و هماهنگی قبل و راهنمای محلی امکان پذیر است. انتهای تنگه به منطقه میدانک، باغات مرکبات و روستای عشایر منتهی می‌شود.
تنگه هایقر شباهت زیادی به گرند کانیونgrand canyon در ایالت آریزونای آمریکا که به عنوان بزرگترین شکاف جهان شناخته می‌شود، دارد و به همین دلیل به گرند کانیون ایران معروف است. دلیل نامگذاری این تنگه به هایقر به جنگ جهانی اول و حضور نیروهای انگلیسی در فارس برمی‌گردد. هایقر نماد قلمرو ایل قشقایی است. منطقه فارس در طی جنگ جهانی اول با حضور نیروهای انگلیسی و گسترش نا امنی همراه شد اما عشایر قشقایی توانستند در برابر نیروهای انگلیسی مقاومت کرده و آنان را شکست دهند. این تنگه محل اصلی نبرد میان انگلیسی ها و قشقایی ها بود و مردان قشقایی در نبردی سخت آنان را شکست دادند. در هنگام مبارزه دلیران عشایر بلند فریاد می‌زدند، «های قِر» «های قِر» که در زبان محلی آنان به معنا‌ی آهای بکش آهای بکش است که در حین نبرد با این فریاد همدیگر را به کشتن سربازان انگلیسی تشویق می‌کردند. ارتفاعات بلند و صخره‌ای این تنگه نیز در زبان ایلیاتی به نام«گِلین اوچان» نامگذاری شده‌است. از روایات محلی بر می‌آید که در زمان قدیم عروس و داماد قشقایی سوار بر اسب برای بر‌گزاری آداب و رسوم عشایری به ارتفاعات درّه رفته و در راه اسب عروس از کنترل خارج می‌شود و به داخل درّه سقوط می‌کند و از آن زمان این نام بر روی ارتفاعات بلند وصخره‌ای تنگه باقی می‌ماند.
طول تنگه هایقر حدود 8 الی 14متر اعلام شده است که با استناد به منابع موثق می‌توان گفت که طول تنگه نزدیک به 13کیلومتر است. این تنگه یک برش در پهنای طاقدیس است که فرسایش آب رودخانه قره‌آغاج و فیروزآباد باعث پدیدآمدن و در نهایت عمیق شدن کف این تنگه شده‌است. دیوارها و صخره‌های بلند تنگه که در اثر فرسایش آب رودخانه حالت پلکانی پیدا کرده‌است و عمق زیاد این صخره‌ها مورد توجه صخره‌نوردان قرارگرفته‌است. با توجه به طولانی بودن تنگه، پیمودن آن بدون راهنما و تجهیزات کافی کار آسانی نیست و تقریباً حدود سه ساعت طول می‌کشد که از بالای تنگه به عمیق‌ترین قسمت آن رسید. حدود نصف روز برای دیدن تنگه و رفت و برگشت کافی است. اگرمی‌خواهید به صخره نوردی در این تنگه بپردازید باید حتما راهنمای مسلط به صخره نوردی، آب کافی، مقداری غذا، کفش کوهنوردی همراه خود داشته باشید البته دقت داشته باشید که انتن دهی موبایل در این منطقه بسیار ضعیف است.
اگر تصمیم دارید در این منطقه شب را استراحت کنید باید در روستاها‌ی اطراف تنگه اقامت کنید و یا به فیروزآباد برگردید و شب را در آنجا بمانید و اگر بخواهید شب را در تنگه بگذرانید باید از چادرهای مسافرتی شخصی استفاده کنید. اگر در فصل پاییز و زمان کوچ عشایر، در این منطقه حضور داشتید؛ می توانید مهمان عشایر خونگرم قشقایی باشید.
بهترین فصل برای بازدید از این تنگه، اوایل اسفند تا آخر اردیبهشت است. فصل بهار تنگه به دلیل حضور چلچله ها و پوشش گیاهی بی نظیری که دارد برای طبیعت گردی بسیار مطلوب است. به دلیل موقعیت جغرافیایی منطقه در فصل تابستان هوا بسیار گرم است و جانوران و حشرات خطرناک مانند مار،عقرب، رتیل در لابه لای صخره‌ها و سنگ‌ها پنهان می‌شوند اما گاهی در فصل تابستان به سبب بارش های فصلی که رخ می‌دهد، آبشار‌های زیبایی در این تنگه شکل می‌گیرد که گاهی ارتفاعش تا 400 متر می‌رسد. اگر قصد قایق سواری و تنگه پیمایی را دارید به راهنما و متخصص ورزش های آبی نیاز دارید. اما حتّی اگر تجهیزات و آمادگی لازم برای ورود به تنگه را ندارید؛ چشم‌اندازی که طاقدیس‌های زا‌گرس در کنار آب رودخانه پدیدآورده‌است؛برای گردشگران بسیار جذاب است. اما احداث سد عظیم بر روی این تنگه سبب شده که زیبایی‌های آن کمرنگ تر شود.
این تنگه پوشش گیاهی خاصی دارد سبزه‌های کوتاهی بر روی دیواره‌های تنگه در فصل بهار سبز می‌شود، بادام کوهی، آویشن، ریواس، انار، گیلاس وحشی، گل گاوزبان و کندوهای عسل طبیعی به وفور در این منطقه وجود دارد. گونه‌های جانوری متعددی من جمله خرس، روباه، میش، قوچ در این منطقه دیده می‌شود که بسیاری از این گونه‌ها مثل خرس از بین رفته‌اند اما پلنگ در این کوه‌ها دیده شده‌است.
تابلو‌های هشدار دهنده، محفوظ کردن لبه پرتگاه‌ها، ایجاد قرارگاههای کوهستانی، امکانات رفاهی از جمله سرویس بهداشتی و ایجاد پارکینگ برای پارک خودرو‌ها، نیاز این منطقه گردشگری است که می‌تواند پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بیشتری باشد. در فروردین سال 1389 گروهی از بندبازان که از تنگه‌های معروف جهان عبور می‌کردند به این منطقه آمدند و بانویی اهل کشور کاندا از روی این تنگه عبور کرد که نشان دهنده این مطلب بود که تنگه هایقر علاوه بر جاذبههای گردشگری و تاریخی منحصر به فرد، ظرفیت لازم را برای جذب گردشگری خارجی دارد.
ىر سالهای اخیر گروههای متعددی به ایران آمدند و با کارشناسان داخلی و با مطالعه گسترده جانورشناسی و زمین شناسی منطقه در صدد بودند که تنگه هایقر را به عنوان یکی از ژئو پارک‌های ایران در یونسکو ثبت نمایند اما ساخت سد هایقر در کنار این تنگه طبیعی خود عامل بازدارنده ای از ثبت این محل در یونسکو شد.