دریاچه شهیون که نام دیگر آن دریاچه سد دز است، یکی از زیباترین دریاچه‌های ایران و از جاذبه های گردشگری دزفول محسوب می‌شود که در شمال غربی دزفول و در در ۲۳ کیلومتری شمال شرق اندیمشک و پشت دو کوه شاداب و تنگوان، کنار روستای پامنار قرار دارد و باعث زیبایی منطقه شهیون شده است. منطقه شهیون با مساحت بالغ بر ۳۰۲ کیلومتر مربع از توابع شهرستان دزفول است که در ۱۵ کیلومتری شمال شهر دزفول واقع شده است.
در داخل دریاچه، تعدادی جزیره کوچک و بزرگ می‌بینید که چشم‌نوای می‌کنند و انبوهی از درختان کُنار و بادام کوهی روی آن‌ها قرار دارد. همه این‌ها باعث زیبا جلوه دادن دریاچه شده است؛ به‌طوری که جزیره بزرگ وسط دریاچه با وسعت بالغ بر ۶۰ هزار متر مربع، چشم‌انداز زیبایی را خلق کرده است. درختان کنار، بادام کوهی، کلخنگ و بید روی این جزیره قرار گرفته است و موقعیت جغرافیایی خوب و مسطح بودن زمین جزیره باعث ایجاد شرایط مساعد به‌منظور ساخت مراکز تفریحی و اقامتی و جذب گردشگران به منطقه شده است.
منطقه‌ای که دریاچه سد دز قرار دارد، از لحاظ زمین‌شناسی به دو بخش شمالی و جنوبی قسمت می‌شود. بخش جنوبی آن از پایان گلال حیدری در جنوب آغاز شده و تا قلعه شاداب و روستای بیشه‌بزان ادامه دارد. کنگلومرای بختیاری که حاوی قلوه سنگ‌های ریز و درشت با سیمانتاسیون شن و ماسه است، این منطقه را پوشش داده است. وجود دره‌های پرعمق و دیدنی از خصوصیات مهم این منطقه است که مناظری زیبا از آفرینش را آشکار می‌کند. سازند آغاجاری شمال منطقه را تشکیل می‌دهد. مارن‌های سرخ رنگ همراه با لایه‌های سیلتی و ماسه سنگ‌های ریزدانه به‌شکل متناوب، جنس این سازند را تشکیل داده است.
این منطقه ادامه رشته‌کوه‌های زاگرس است که با نزدیک شدن به مرکز منطقه، تپه ماهورها، صخره‌ها و تخته سنگ‌های ماسه‌ای ایجاد می‌شود. کوهپایه‌ها، دره‌های آبرفتی و چشمه‌هایی که در بیشتر سال پربار هستند، در این منطقه خودنمایی می‌کند و باعث سرسبزی و زیبایی در بیشتر فصل‌های سال می‌شود. همچنین منطقه شهیون به کوه‌های زاگرس در شمال و جلگه گرم خوزستان در جنوب نزدیک است؛ همین موضوع سبب شده تا گونه آب و هوایی متفاوتی در این منطقه ایجاد شود. وزش باد از جنوب شرق موجب می‌شود تا تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل به وجود آید و وزش باد از شمال غربی باعث معتدل شدن هوا در تابستان و سرد شدن آن در زمستان می‌شود.
حیات وحش دریاچه شهیون شامل جانوران کوچکی نظیر روباه و خرگوش در کنار پرندگان زیبایی مانند تیهو، کبک و پرندگان دریایی است. پلنگ نیز در بخشهای صعب‌العبور این مناطق مشاهده شده است. در دریاچه نیز ماهی‌هایی چون قزل‌آلا زندگی می‌کنند.
شگفتی‌های دریاچه شیهون
با وجود اینکه دریاچه شیهون در استان گرمسیر خوزستان قرار دارد، ماهی قزل‌آلا که که یک ماهی سرد آبی است، در این دریاچه زندگی می‌کند و این یکی از شگفتی‌های این دریاچه است. قزل‌آلای رنگین کمان از ماهی‌های غیربومی دریاچه سد دز محسوب می‌شود. با توجه به اینکه این نوع قزل‌آلا (در مقایسه با انواع دیگر این ماهی) تحمل بیشتری نسبت به دمای محیط دارد، در این دریاچه چند سال قبل رهاسازی شده و اکنون توانسته خود را با شرایط محیطی آن سازگار کند.
از عجایب دیگر دریاچه شهیون، داشتن دماهای مختلف است. دریاچه سد دز بسیار بزرگ بوده و نقاط گوناگون آن دارای دماهای متفاوت است؛ زیرا در بعضی نقاط جریان‌های خنک فصلی از ارتفاعات منطقه وارد می‌شود یا چشمه‌های زیرزمینی از بستر دریاچه می‌جوشد. این عوامل باعث کاهش دمای قابل‌توجه آب نسبت به محیط اطراف شده است. همین امر موجب شده تا محیط مساعدی به‌عنوان زیستگاه ماهی قزل‌آلا مهیا شود.
تفریح در دریاچه شهیون
- ورزش‌های آبی: در دریاچه سد دز امکان انجام ورزش‌های آبی مانند قایق‌رانی، اسکی و… فراهم است.
- جزیره‌گردی: در دریاچه شهیون با قایق می‌توانید به جزایر آن سفر کنید و جزیره‌گردی بی‌نظیر و متفاوتی را تجربه کنید.
- روستاگردی: اگر جزو افرادی هستید که در سفر دوست دارند در منطقه‌ای که به آن رفتند به گشت‌و‌گذار بپردازند، پیشنهاد می‌دهیم از دیدن روستاهای گردشگری و زیبای نزدیک دریاچه شهیون دیدن کنید. روستای پامنار شهیون یکی از همین جاها است که دیدنش خالی از لطف نخواهد بود و خاطرات و لحظات شیرین سفرتان را دو چندان خواهد کرد. در ضمن، منظره شهیون از این روستا نیز بسیار چشم‌نواز و تماشایی است.
- ماهی‌گیری ممنوع: دریاچه سد دز یکی از اکوسیستم‌های مهم آب شیرین و زیستگاه انواع گونه‌های آبزی بومی است. هرگونه صید ماهی با هر روشی در فصل ممنوعه صید ماهی ممنوع و هرگونه صید در فصول دیگر نیازمند اخذ مجوز لازم از سازمان حفاظت محیط‌زیست است. از نیمه اسفندماه تا اردیبهشت ماه هر سال به‌دلیل فصل زادآوری ماهیان، هرگونه صید در اکوسیستم های آب شیرین ممنوع و غیرقانونی است.
نکته‌ای که لازم است در سفر به دریاچه سد دز رعایت کنید، این است که سعی کنید از شنا و آب‌تنی در دریاچه شهیون خودداری فرمایید. حتی اگر شنا بلد هستید هم بهتر است بدون راهنمای محلی، در این دریاچه شیرجه نزنید؛ چراکه در بخش‌هایی که به دیواره‌ی سد نزدیک‌تر است، احتمال کشیده شدن جریان آب توسط توربین‌ها بسیار بالا بوده و شما را مثل گرداب در خود خواهد کشید. بهتر است سایر تفریح‌ها مثل قایق‌رانی را جایگزین شنا کنید.
