ساحل‌های گردشگری جنوب ایران در شش منطقه چابهار، بندرعباس، کیش، قشم، بوشهر و اهواز قرار دارند که هرکدام دارای ویژگی‌های مطلوبی می‌باشند. تفاوت در جذابیت‌ها و امکانات گردشگری ساحل‌های جنوبی ایران از یک سو و از سویی دیگر نظرات مختلف گردشگرانی که قصد مسافرت به این سواحل را دارند، دغدغه‌ها و ابهامات گردشگران در فرآیند انتخاب ساحلی که مطلوبیت آنان از سفر را حداکثر نماید افزایش داده است. مطلوبترین ساحل‌های گردشگری را بر اساس پنج بخش‌بندی که خود به زیر شاخه‌هایی تقسیم می‌شود، مشخص می‌نمایند. این پنج مشخصه عبارتند از :
الف: آبهای ساحلی
- آلودگی آب دریا
- امکانات تفریحات دریایی
- جذابیت امواج دریا
ب: ساحل
- کیفیت شن‌های ساحل
- امکانات ورزش‌های ساحلی
- پاکیزگی سواحل
ج: پهنه کرانه‌ای
- امکانات بهداشتی و درمانی
- امکانات رفاهی پارک‌ها و پلاژها
- تنوع و گستردگی مراکز خرید
- امکانات غذایی و رستوران‌ها
- امکانات اقامتی و استراحتی
د: پس کرانه
- چشم‌انداز پوشش‌گیاهی
- چشم‌انداز صخره‌ها و تپه‌ها
هـ: آب و هوا
- مطلوبیت دما
- مطلوبیت رطوبت
- آلودگی هوا
بر این اساس برخی از مطلوبترین و مهم‌ترین ساحل‌های جنوبی ایران معرفی می‌گردد.
- پارک ساحل مرجان کیش
یکی از اصلی‌ترین سواحل گردشگری در جزیره کیش ساحل مرجان می باشد این ساحل در شرق جزیره کیش و در مجاورت یکی از معروف‌ترین بازارهای جزیره کیش به نام بازار مرجان قرار گرفته است. پارک مرجان درون این ساحل گنجانده شده است که به دلیل وجود امکاناتی مانند آلاچیق، سرویس بهداشتی و … مسافران زیادی هر ساله مهمان این پارک ساحلی می‌شوند. نکته‌ای بسیار جالب از ساحل مرجان کیش این است، زمانی که مرجان های این ساحل می‌میرند به‌صورت اسفنج‌هایی با شکاف‌های بسیار ریز در می آیند که رنگی متمایل به سفید و کرم دارند، همین موضوع باعث شده است که این ساحل از دیگر سواحل جزیره کیش از نظر زیبایی بسیار نمونه و خاص باشد. از دیگر ویژگی‌های این ساحل می‌توان به دریای بسیار زلال و شفاف آن اشاره کنیم.
- ساحل هرمز
ویژگی‌های طبیعی و خاص جزیره هرمز آن را به نگین زیبای خاورمیانه تبدیل کرده است. این جزیره تاریخ زمین‌شناسی طولانی و پرفراز و نشیبی را به خود دیده است تا امروزه بتواند در اوج زیبایی، دلربایی کند. جزیره هرمز بهشت زمین‌شناسان است و شگفتی‌های بسیاری را در دل خود دارد. سطح جزیره هرمز از طبقه‌های رسوبی، آتش‌فشانی و نمکی پوشیده شده است. این جزیره با کوه‌های رنگی و بی‌نظیر، هر گردشگری را به سوی خود جذب می‌کند. وسعت کم جزیره هرمز و جاذبه‌های طبیعی متعدد آن سبب می‌شود تا بازدیدکنندگان در زمان کم، طبیعت‌گردی پرباری داشته باشند. جزیره هرمز در واقع یک گنبد نمکی فعال است. حضور پررنگ نمک در خاک هرمز سبب شده است از نظر پوشش گیاهی ضعیف باشد؛ اما زیبایی‌های آن در ابعاد دیگر بسیار است. خاک ساحل در هنگام صبح زیبایی بیشتری دارد و زاویه تابش خورشید سبب درخشش آن می‌شود. دلیل برق زدن خاک جزیره هرمز وجود کانی‌های آذرین، میکا و سیلیس است. این عناصر که حاصل فعالیت‌های آتش‌فشانی هستند همچون اکلیل زیر نور آفتاب می‌درخشند. سواحل جزیره رنگارنگ هرمز صخره‌ای و ماسه‌ای هستند و از زیباترین سواحل جنوبی کشور به شمار می‌روند. در بسیاری از این مکان‌ها دسترسی به قایق و شناور وجود ندارد و همین امر آنها را به مکان‌هایی دنج و آرام تبدیل کرده است. ساحل سرخ گوشه‌ای از طبیعت منحصربه فرد جزیره هرمز است.
- ساحل مکسر
ساحل مکسر در کرانه ساحلی خلیج فارس و استان هرمزگان واقع شده است. این سواحل صخره‌ای، در حدفاصل شهر پارسیان تا بندر مقام و در چند کیلومتری شهر بندر مقام، قرار دارند. بندر مقام از توابع بخش شیبکوه و در شهرستان بندر لنگه است. ویژگی اصلی سواحل مکسر که آن را از دیگر سواحل خلیج‌فارس متمایز کرده است، شکل ظاهری و ساختار متفاوت این سواحل است. پیشروی کوهستان در آب و سالیان سال نفوذ آبهای خلیج‌فارس در شیارها و منافذ کوه، صخره‌هایی پرپیچ‌وخم با بافتی شگفت‌انگیز به‌وجود آورده‌اند. تمایز این سواحل با سایر کرانه ساحلی جنوب، صخره‌های این منطقه را به اثری ملی طبیعی تبدیل کرده است. شاید وصف زیبایی‌های آسمان کویر را کمتر کسی نشنیده باشد، اما باید گفت شکوه آسمان شبانه ساحل مکسر، در توصیف نمی‌گنجد. اگر در زمان غروب خورشید در ساحل باشید، میتوانید از لا‌به‌لای شیار صخره‌های پرپیچ و خم، به تماشای زیبایی آن بنشینید. هرگز این تصویر را فراموش نخواهید کرد. در بیشتر قسمت‌ها، بافت شنی ساحل نرم و مطبوع برای پیاده‌روی بدون کفش است. تماشای رد پاها روی سواحل دست‌نخورده، منظره‌ای تماشایی می‌سازد.
- ساحل درک
یکی از زیبایی‌های بی‌نظیر ایران در سیستان و بلوچستان در ساحل دریای عمان قرار دارد. سواحل روستای درک، در بخش زرآباد شهرستان کنارک، نه تنها یکی از خاص ترین سواحل ایران که از بی‌نظیرترین سواحل جهان است، جایی که آبهای فیروزه‌‌ای عمان و اقیانوس هند به هم می‌پیوندند و دریا و بیابان در آغوش هم طبیعتی شگفت‌انگیز خلق کرده‌اند. ساحل درک با تپه رمل ها و نخل‌‌ها صحنه‌‌های بدیعی را به‌وجود آورده است. در جهان سواحلی که تپه رمل‌‌ها و نخل‌‌ها را در کنار خود داشته باشند به تعداد انگشتان دست نیز نمی‌رسد. لازم به یادآوری است که درک و بندر تنگ در شهرستان کنارک تنها نقاط ایران هستند که میتوانید صحرا و دریا را کنار هم ببینید.
- ریشهر
استان بوشهر که در ادامه ارتفاعات رشته کوه زاگرس با نام گچ ترش قرار دارد و در ناحیه جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک می‌شود که به آن ارتفاعات نوکند گفته می‌شود. به‌طورکلی فضای استان بوشهر از دو بخش جلگه ای ساحلی و کوهستانی تشکیل شده است. در استان بوشهر در ناحیه سواحل دریای نیلگون همیشه خلیج فارس، آب و هوای گرم و مرطوب آدمی را نوازش می‌دهد، در سایر نقاط آب و هوای استان گرم و خشک است. این ویژگی‌ها موجب شده است که پوشش گیاهی متفاوتی از گونه‌های بومی درختان آکاسیا، گز، کهور ایرای و کنار در مناطق مختلف استان مشاهده شود. در 8 کیلومتری جنوب شهر بوشهر، یک منطقه باستانی در نزدیکی ساحل قرار دارد که نام آن ریشهر است. در این منطقه، ساحلی با نام ریشهر وجود دارد که از سواحل تمیز کشورمان به شمار می رود و در آن فرصت سپری کردن روزی آرام در کنار خانواده مهیاست. خوب است بدانید که از این ساحل با عنوان پارک ساحلی ریشهر هم یاد می کنند. ریشهر ساحلی است شنی و از آنجایی که کمی بالاتر از سطح دریا قرار دارد برای رسیدن به آن، باید خودروها را در کنار بوستان ریشهر پارک کرد و از پله ها پایین و به سوی ساحل رفت. محیط تمیز، تفریحات آبی که معمولا در زمان اوج سفر در ساحل به چشم می خورند، لذت تماشای غروب آفتاب در ساحل، پیاده روی، پیک نیک و … می توانند خاطره ای خوش برای شما در این ساحل زیبا رقم بزند.
- ساحل سورو
محله باستانی سورو واقع در شهر بندرعباس در بخش مرکزی از توابع شهرستان بندرعباس در استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. محلهٔ سورو در غرب شهر بندرعباس قرار دارد. از این محله سکه‌های متعددی مربوط به دوران مختلف به ویژه دوران ساسانی، صفویه و قاجاریه به دست آمده‌است که اکنون در موزه بندرعباس نگهداری می‌شود. پارکی ساحلی سورو از جاهای دیدنی بندر عباس در نزدیکی دریا است. این پارک دارای امکاناتی نظیر فضای بازی کودکان، میز و نیمکت سنگی است و درختانی مانند نارگیل، نخل زینتی، خرما، سیکاس، ختمی دریایی، گارم زنگی و پلومریا در آن جای گرفته‌اند. مشعل جنگل، این پارک ساحلی را از دیگر پارک‌های سطح شهر متمایز کرده است.
- سواحل مکران
مکران یا مکوران سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان است که در طول دریای عمان گسترده می‌شود. این ساحل علاوه بر زیبایی‌ها و جاذبه‌های گردشگری بسیار خود، از نظر جغرافیایی و موقعیت استراتژیکی نیز از موقعیت منحصربه‌فردی برخوردار است. سواحل مکران در امتداد دریای عمان قرار دارد و از جاذبه های گردشگری استان سیستان و بلوچستان به شمار می‌آید. این منطقه با داشتن سواحل صخره‌ای، ماسه‌ای و مرجانی بی‌نظیر، همچنین موقعیت عالی برای بازی‌های آبی و ساحلی و از همه مهم‌تر آثار تاریخی و باستانی در کنار دریا، یکی از فرصت‌های مناسب برای توسعه گردشگری دریایی در استان است. ویژگی چشم‌گیرتر این منطقه اتصال مستقیم به اقیانوس است و همین موجب می‌شود کشتی‌های گردشگری از سراسر جهان به‌راحتی به آن دسترسی داشته باشند. در نتیجه با یک برنامه‌ریزی درست، مکران می‌تواند دروازه ورود گردشگران دریایی به ایران و خلیج‌فارس شود و شرایطی منحصربه‌فرد را برای تبدیل شدن به قطب گردشگری فراهم کند. مکران با جلوه‌های زیبا و دلفریب دریایی خود، هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. طلوع و غروب خورشید بر پهنای دریای بی‌کران در سواحل دریای عمان از دیگر چشم‌اندازهای دیدنی و سحرآمیز مکران است. تلفیق بیابان و دریا نیز جذابیتی فوق‌العاده پدید آورده است.
- پارک ساحل هامون
مجتمع تفریحی و گردشگری هامون که در کیلومتر دو جاده ی قشم-درگهان قرار گرفته است، یکی از جاذبه های گردشگری قشم و از بزرگترین مجموعه‌های سرگرمی جزیره به شمار می‌رود و دارای انواع امکانات تفریحی از قبیل اسکله‌ی قایقرانی، آکواریوم طبیعی و پیست دوچرخه‌سواری است. از جمله فعالیت‌های محبوب در این مجموعه می‌توان به انواع ورزش‌های ساحلی، سوارکاری، جت اسکی، قایقرانی و اسکی روی آب اشاره کرد.
- پارک ساحلی سوزت
این ساحل زیبا در شهری به همین نام، یعنی سوزا واقع شده است. شهر سوزا در نزدیکی قشم و به طور دقیق‌تر در ۳۹ کیلومتری آن، قرار دارد. تمیز بودن ساحل و سرسبز بودن این فضا از آن یک پارک ساحلی محبوب ساخته است. می‌توان گفت ساحل شهر سوزا یک نقطه امن و آرام در این جزیره به نظر می‌رسد. پارک ساحلی سوزا هم از نظر امکانات رفاهی و هم امکانات تفریحی، هر آنچه نیاز و انتظار دارید، مهیا می‌سازد. وجود آلاچیق‌هایی برای استراحت، پارکینگ مناسب، سرویس بهداشتی، نمازخانه و … از جمله امکانات رفاهی این پارک محسوب می‌شوند. در مورد امکانات تفریحی نیز باید بگوییم گزینه‌های زیادی در ساحل سوزاقشم پیش روی شماست؛ از جمله قایق سواری، تفریحات آبی مانند شاتل، بنانا و جت اسکی، غواصی در دل دریا، شنا و … علاوه بر این‌ها، یکی از چیزهایی که در پارک ساحلی سوزا توجه‌تان را جلب خواهد کرد، وجود بازارچه‌های صنایع دستی و بومی است.
- ساحل طلایی یا پلاژ سیمین
پلاژ سیمین قشم در دهه ۷۰ شمسی ساخته شد. در آن زمان گردشگران زیادی به قشم رفت و آمد نمی‌کردند. به طور کلی مراکز خرید هم در قشم به اندازه امروز مدرن و متنوع نبودند. معمولا مسافران جزیره قشم شامل گردشگرانی از استان هرمزگان و یا استان بوشهر می‌شدند. امکانات پلاژ در آن زمان بسیار مناسب بود و همین موضوع باعث شد که پلاژ سیمین شناخته شده و محبوب شود. در ابتدای فعالیت پلاژ، امکانات رفاهی و تفریحی مانند قایق سواری (قایق موتوری)، قایق پارویی، چتر و تخت ساحلی، بوفه غذا و نوشیدنی، زمین بازی کودکان، منطقه حفاظت شده دریایی برای شنا، آلاچیق در ساحل، سرویس بهداشتی، دوش آب شیرین و… در دسترس گردشگران بودند. پس از آن دوران وقتی که دیگر جزیره قشم تبدیل به منطقه گردشگری مهمی شد، ظاهر پلاژ سیمین هم تغییر کرد. در حال حاضر این پلاژ جزو محوطه هتل ساحل طلایی قشم است.
- پارک ساحلی زیتون
پارک ساحلی زیتون یکی از بزرگترین و مجهزترین پارک های جزیره زیبای قشم است که بیشتر با درختان نخل زیبایش شناخته می‌شود. درون پارک و در میان نخل های سر به فلک کشیده که گویی سال ها است دل در گرو ساحل زیبای خلیج فارس دارند، آلاچیق هایی تعبیه شده است که مامن خانواده ها و مسافرینی است که خودشان را به پارک زیبای زیتون می رسانند. در کنار نخل های بلند، درختانی کوتاه قامت تر به چشم می خورد که بر جلوه و زیبایی پارک زیتون افزوده اند. نیمکت های سنگی در کنار گلدان های بزرگ و کوچک و مسیرهای پیچ در پیچ این پارک از دیگر جاذبه های بصری آن هستند.
پارک زیتون نورپردازی جالبی نیز دارد که ساحل زیبای آن را در تمام شب های سال بسیار جذاب تر و پرطرفدارتر کرده است. پارک زیتون با داشتن مساحتی قابل توجه و چشم اندازی منحصربفرد یکی از محبوب ترین نقاط جزیره قشم برای کمپ زدن و شب زنده داری است. اگر سری به این پارک ساحلی و زیبا بزنید انبوه چادرهای مسافرتی را خواهید دید که در گوشه و کنار پارک و در زیر سایه درختان نخل و یا در داخل آلاچیق های بزرگ این مجموعه برپا گشته اند. پارک زیتون اما علاوه بر سواحل درخشان، چشم انداز زیبا و مساحت بسیار دارای امکانات دیگری نیز است که این پارک ساحلی را در بین مسافرین و اهالی جزیره محبوب تر کرده است.
- پارک ساحلی سیمرغ
پارک سیمرغ ساحلی جزیره کیش در قسمت جنوبی جزیره کیش و در کنار جاده جهان قرار گرفته است اگر این پارک ساحلی را بر روی نقشه مشاهده کنید متوجه خواهید شد که دسترسی بسیار خوب به اطراف جزیره دارد و شما توسط این جاده میتوانید به دور تا دور جزیره کیش نیز گشت بزنید. این پارک ساحلی طوری طراحی شده است که برای خانواده ها نیز بسیار مناسب می‌باشد. اگر شما هم عاشق دریا هستید و علاقه دارید در کنار ساحل بنشینید این پارک گزینه ی بسیار خوبی برای شما می باشد. برخی از افراد به دلیل آفتاب سوزان در روز، به کنار ساحل نمی‌روند، اما در این ساحل آلاچیق هایی قرار داده شده است که شما میتوانید به زیر این آلاچیق ها بروید و استراحت کنید و دیگر نگران آسیب دیدگی پوست خود، بر اثر آفتاب نباشید. دیگر امکانات این پارک وجود سرویس بهداشتی برای آقایان و بانوان می باشد که بسیار تمیز و پاکیزه است. در این ساحل امکانات بسیار زیادی برای تمامی افراد با هر سن و سالی قرار داده شده است. یکی از مسیرهای تفریحی که طالب بسیار زیادی دارد مسیر دوچرخه سواری می باشد. این مسیر در امتداد پارک و کنار ساحل قرار دارد، اما دیگر امکانات بازی مانند: اسکیت، پینگ پنگ و بدمینتون می باشد که می توانید برای بازی کنار ساحل، به آنجا بروید و زیباترین خاطره ها را در این زمین بازی به ثبت برسانید.
- پارک ساحلی میر مهنا
پارک ساحلی میرمهنا، بزرگ ترین پارک ساحلی جزیره زیبای کیش بشمار می رود که در بلوار دریا قرار دارد. بلوار دریا یکی از بلوارهای اصلی و بزرگ جزیره کیش بوده که مسیری پررفت و آمد و نسبتا شلوغ جزیره هم به حساب می آید. لازم به ذکر است که امتداد این پارک ساحلی دیدنی و پر از توریست از مسجد خاتم الانبیاء شروع می‌شود و تا میدان جاسک ادامه می یابد و نیز این پارک ساحلی درست در نزدیکی محله عرب ها قرار گرفته است که این محله مکان زندگی بومیان جزیره کیش هم بشمار می‌رود. به همین علت شما این امکان را دارید که علاوه بر لذت بردن از تفریحات مدرن پارک ساحلی میرمهنا کیش، با بافت سنتی و زندگی مردم محلی جزیره کیش هم در این منطقه آشنا بشوید. این پارک ساحلی که در دو فاز طراحی و ساخته شده که تمامی امکانات یک ساحل جذاب را به شما ارائه می‌کند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به امکانات هیجان انگیز ساحلی و دریایی اشاره نمود که از بهترین تفریحات کیش به‌شمار می‌رود. همچنین سایر امکانات این ساحل تفریحی را می توان دسترسی به سرویس بهداشتی، کافی شاپ، آلاچیق، ابزار طبخ غذا و … اشاره کرد و به‌طورکلی برای کسانی که راهی کیش شده اند، ساحل میرمهنا برای یک پیک نیک یک‌روزه بسیار جذاب و هیجان انگیز می‌باشد. می‌توان گفت که این ساحل دارای امکانات مناسبی است که جزو بهترین انتخاب‌ها می‌شود.
قطعاً ساحل‌های زیبای دیگری را می‌توان در این مجموعه قرار داد و جزو ساحل های زیبای ایران دانست. مهم‌ترین نکته برای استفاده از سواحل زیبای ایران رعایت بهداشت و محیط زیست منطقه می‌باشد. آنچه هم‌اکنون به عنوان مشکل اساسی ساحل‌های ما شناسایی می‌شود انباشت زباله است که امید است با رعایت کردن گردشگران همواره ساحل‌های پاک و زیبا داشته باشیم.